یخ کسی گرفتن یا نگرفتن

وقتي كسي به منظور رسيدن به هدفي زحمت ورنجي متحمل شود و وقتي تلف كند و سرانجام نتيجه بگيرد يا نگيرد اين مثل آورند.

مأخذ: يخ گرفتن مربوط به زمان قديم است كه هنوز يخچال صنعتي و آب سردكن و امثال آن نبود. درهر شهري براي رفع احتياج يخ در تابستان، يخچال طبيعي وجود داشت. ساختن اين گونه يخچال ها و تهيه يخ در رساندن آن به بازار فروش كار آساني نبود، گرچه با آب باران و آب جاري غير بهداشتي تهيه مي شود. مايه اصلي يخچال طبيعي بسته به خوب يخ بستن آب در زمستان بود.

يخچال داران در سال هايي كه زمستان سرد مي شد و يخ كاملاً مي گرفت سود خوبي مي بردند، ولي اگر زمستان چنان سرد نمي شد كه آب به خوبي منجمد شود، بديهي است كه به آنها ضرر وارد مي شد. اين بود معني يخ گرفتن يا نگرفتن.

(نامي كه امروزه بر يخچال هاي صنعتي گذارده اند واقعاً نام بي مسمايي است، زيرا كلمه يخچال از دو واژه " يخ " و " چال " كه به معني گود و چاله است كه اشاره به استخري كه آب در آن جمع مي كردند كه يخ بسازند، است. ولي دستگاهي كه ما امروزه به نام يخچال استفاده مي كنيم خوب بود يخدان، يخساز يا چيزي بهتر از اين نامگذاري مي شد.